Podejmowanie ważnych decyzji. Np. czy odejść z tej pracy i poszukać nowej? Do jakiej szkoły posłać dziecko? Czy kupić dom poza miastem, czy mieszkanie w centrum? Itp.
Nie zajmuję się tutaj procesem podejmowania decyzji typu: czy wstać już z łóżka, czy jeszcze poleżeć? Co zjeść na obiad? Na jaki film pójść? Jaki program w obejrzeć dziś wieczorem w telewizji?
Oczywiście, że możesz mieć problem z podejmowaniem decyzji ważnych. I możesz mieć problem z podejmowaniem decyzji mniej ważących na Twoim dalszym życiu. To, co różni opisane powyżej klasy sytuacji, to ciężar gatunkowy tych decyzji. Te ważne mają wyraźnie większy wpływ na, to jak potoczy się Twoje dalsze życie. Zazwyczaj, ich odwrócenie jest trudniejsze do przeprowadzenia. I często wiąże się z poczuciem winy, straty: dlaczego od razu nie podjąłem właściwej decyzji?
Podejmowanie decyzji ważnych przychodzi Ci łatwo, czy trudno?
Najczęstsza odpowiedź jaką słyszę, gdy zadaję to pytanie, brzmi: trudno. A co powoduje tę trudność? Strach przed podjęciem niewłaściwej decyzji. I często okazuje się, że ten strach wcale nie jest związany z Twoim osobistym doświadczeniem: tyle razy podjąłem złe decyzje i musiałem się z nich wycofać. Raczej chodzi o to żeby znowu podjąć dobrą decyzję.
Walka ze strachem
Śmiem twierdzić, że strach, który się pojawia w dużej mierze jest podsycany przez wewnętrznego krytyka. Warto ten przesadny strach zwalczać. Np. klasycznymi metodami walki z wewnętrznym krytykiem (gremlinem): Wewnętrzny krytyk. Uwaga: nie ignoruj całkowicie Twojego strachu. To może być sygnał pochodzący od zdrowego rozsądku: nie skacz na główkę do tej rzeki skoro nie wiesz jak jest głęboka. Raczej walcz ze strachem typu: och, jak to będzie strasznie, gdy podejmę złą decyzję!
Co robię, aby ten strach osłabić?
- Przywołaj swoje obserwacje i doświadczenia innych, które uczą, że wszyscy (nawet Ci z nas, którzy odnoszą największe sukcesy) podejmujemy, od czasu do czasu, złe decyzje.
Różnica pomiędzy ludźmi sukcesu, a pozostałymi jest taka iż ludzie sukcesu szybko się do błędu przyznają, korygują go i idą dalej. A pozostali? Albo trwają przy złej decyzji. Albo rozpaczają, że złą decyzję podjęli, nawet gdy się z niej (w końcu) wycofali.
- Chwyć byka za rogi. Wyobraź sobie, co najgorszego może się stać, gdy podejmiesz niewłaściwą decyzję. Najczęściej, nieokreśloność konsekwencji budzi większy strach, niż rzeczywiste konsekwencje, które mogą się wydarzyć. Gdy już głośno nazwiesz najgorsze możliwe następstwa Twojej błędnej decyzji: możesz też zobaczyć jak im można będzie potem zaradzić.
Przyzwolenie na podjęcie błędnej decyzji
To pozwoli Ci szybko się z niej wycofać, gdy stwierdzisz, że jest błędna. Zmienisz ją na inną i pójdziesz dalej.
Oczywiście, nie znaczy to, że nie przyłożysz się do porządnego przeprowadzenia procesu decyzyjnego.
Dwa typy problemów z podejmowaniem decyzji
Są dwa klasyczne problemy z podejmowaniem decyzji:
- zbyt szybko podjęta decyzja (pochopna)
- odwlekanie decyzji w nieskończoność
Jak to jest w Twoim przypadku? Nie wiesz? Przyjrzyj się kilku ważnym decyzjom, które już kiedyś podjąłeś.
Co złego jest w decyzji pochopnej? Najczęściej nie bierze ona pod uwagę wszystkich czynników, które powinno się wziąć pod uwagę. Czyli, zwiększa prawdopodobieństwo złego wyboru. Jeśli masz ten właśnie problem: postanawiasz, że w swoich decyzjach będziesz się trzymać ustalonego z góry procesu. Co więcej: nie wolno Ci podjąć decyzji zanim tego procesu nie przejdziesz w całości.
A jaki jest problem z odwlekaniem decyzji? Taki, że może się okazać iż tej decyzji nigdy nie podejmiesz. Może podejmie ją za Ciebie ktoś inny? A może szansa jaka się pojawiła przepadnie? A nawet, jeśli już podejmiesz decyzję, to wcale nie znaczy, że ona na pewno będzie właściwa. To jest podszept wewnętrznego krytyka: zdobyć więcej danych, jeszcze pewniejszych, upewnić się, że wszystko zostało uwzględnione, itd. Takie myślenie prowadzi do sytuacji żeby decyzji w ogóle nie podjąć. Trzeba sobie jasno powiedzieć: nigdy nie będziesz miał pełnej informacji dotyczącej sprawy w jakiej masz podjąć decyzję. Zawsze podejmujesz decyzje przy niepełnej informacji. Bo np. nie wiesz, co się zdarzy jutro: a może się zdarzyć coś, co będzie miało wpływ na moją decyzję. Jeśli zazwyczaj odwlekasz podjęcie decyzji: ustal sobie nieprzekraczalny termin, do którego tę decyzję podejmiesz. Weź pod uwagę swój proces decyzyjny: rozplanuj go żeby wszystkie etapy przejść w założonym czasie.
Podejmowanie decyzji. Proces
Zatem okazuje się, że, niezależnie od tego, czy podejmujesz decyzje pochopnie (zazwyczaj nie ma wtedy procesu decyzyjnego), czy też odwlekasz: jest Ci potrzebny dobry proces decyzyjny.
Z jakich etapów taki proces może się składać.
Jasne sformułowanie problemu: czego ma dotyczyć decyzja? Jakie masz opcje?
W celu dobrego przyjrzenia się problemowi zacznij od wyciszenia się. Wyzwól się z bieżączki, odizoluję od świata zewnętrznego, unikaj rozproszeń, skup się nad tym jednym tematem. Gdy przychodzą rozproszenia: zapamiętuj je (do rozważenia później), ale pilnuj dyscypliny zajmowania się aktualnym tematem.
Przeprowadź moją burzę mózgu, w czasie której wymyślasz wszystkie możliwe opcje dla Twojej decyzji. Dopuść nawet te, które wydają Ci się bardzo dziwne, śmieszne, niedorzeczne, nieprawdopodobne. Na tym etapie niczego nie krytykuj, nie odrzucaj.
Patrz na problem z różnych perspektyw. Szczególnie tych najbardziej odległych od Twoich: Perspektywy.
Zbieranie danych
W czasie formułowania problemu mogłeś dojść do wniosku, że masz kilka możliwych opcji do wyboru. Teraz (w ramach założonego sobie z góry czasu) zbierasz jak najwięcej istotnych informacji na temat każdej z opcji. A co to znaczy istotnych? Istotnych dla Ciebie, a więc związanych z Twoimi najważniejszymi wartościami jakie wyznajesz. Z Twoimi najważniejszym rolami jakie pełnisz, z Twoim życiowym celem, z Twoją misją życiową.
Nie zastanawiałeś się jeszcze nad tymi sprawami? Może to jest źródło Twojego problemu, że ciągle potrzebujesz więcej danych: bo nie wiesz jakie dane są dla Ciebie istotne? Albo właśnie dlatego podejmujesz decyzje pochopne, nie zbierając żadnych danych: bo nie wiesz jakich danych poszukiwać. O odkrywaniu wartości Odkrywanie wartości i rozważaniach kim jesteś? trochę napisałem jakiś czas temu.
Na tym etapie korzystaj z pomocy przyjaciół, znajomych, autorytetów, ludzi ważnych dla Ciebie. Wszyscy oni mogą Ci pomóc mi w zdobyciu informacji, których potrzebujesz.
W trakcie zbierania i analizy danych eliminuj też niektóre opcje
Marzenia
Teraz rozważ wszystkie opcje po kolei. Dla każdej z nich pozwól sobie marzyć: jak po tym właśnie wyborze może się toczyć Twoje życie. Ze szczególnym uwzględnieniem Twoich najważniejszych wartości, Twojej misji życiowej. Sprawdź, który z wyborów może Cię doprowadzić do najpełniejszego realizowania Twoich najważniejszych wartości, najlepszego pełnienia Twoich najważniejszych ról (ojca, męża, pracownika, przyjaciela, itp.), najlepszego wypełniania Twojej misji życiowej. Zdarza się, że po tym ćwiczeniu nie ma żadnych wątpliwości, jaką decyzję powinieneś podjąć. Tak jakby jakaś Siła Wyższa mówiła: To właśnie jest dla Ciebie najlepsze. Ale nawet jeśli takiej wskazówki nie ma, to ćwiczenie z marzeniami ma sens. Tak. Decyzje podejmujemy emocjonalnie. Ja temu nie zaprzeczam. Proponuję zobić z tego użytek.
Porządkowanie marzeń
Nawet, gdy masz już wstępną decyzję, jeszcze jej nie wdrażaj. Poczekaj na potwierdzenie: wyznacz sobie jakiś określony czas. Poinformuj o tej wstępnej decyzji swoich bliskich, przyjaciół. Pytaj ich o zdanie. Słuchaj uważnie, co mówią. Daj sobie czas na oswojenie się z tą decyzją. Masz być ciągle otwarty na zmianę decyzji. Jeśli przychodzi wyraźne potwierdzenie: wdrażasz decyzję w życie. Jak może wyglądać to wyraźne potwierdzenie? Pojawia się (i trwa) radość, entuzjazm, chęć do działania i, głęboko w sercu, spokój (nawet jeśli decyzja obarczona jest dużym ryzykiem).
Jeśli nie ma potwierdzenia: nie czekasz w nieskończoność. Po upływie wyznaczonego czasu wdrażasz decyzję w życie. Z otwartością na szybkie wycofanie się z niej, gdy coś pokaże Ci, iż jednak ta decyzja była błędna.
Jak Ci się podoba powyższy proces? A jak Ty podejmujesz decyzje? Wiesz jaki jest Twój problem? Masz jakiś proces? Jak bardzo różni się od tego, który został zaproponowany powyżej?
A może nie masz żadnego procesu? Ufasz swojej intuicji i nie uważasz, że postępujesz pochopnie? Jesteś zadowolony z wyników?
