Według Wikipedii: torowanie (ang. priming) to zjawisko polegające na zwiększeniu prawdopodobieństwa wykorzystania określonej kategorii poznawczej w procesach percepcyjnych i myślowych wskutek wielokrotnej ekspozycji bodźca zaliczanego do tej kategorii.
Poprzez torowanie (w uproszczeniu) można podprowadzić mózg do czegoś. Robi się to poprzez wcześniejsze zapoznanie mózgu z czymś innym, co jakoś się wiąże z elementem, do którego chcemy mózg podprowadzić. Podprowadzić, czyli nastroić mózg, aby na coś zwracał specjalną uwagę.
Czy ktoś stosuje torowanie w praktyce?
Przykład filmowy: W jednym z odcinków serialu kryminalnego Columbo główny bohater (por. Columbo) zapoznaje się z teorią torowania. Odkrywa, że sprawca zbrodni wykorzystał tę metodę do popełnienia zbrodni. Ale porucznik Columbo sam przygotowuje pułapkę na zbrodniarza, posługując się (skutecznie) takim właśnie rozwiązaniem. A najciekawsze jest to, że w obydwu przypadkach zastosowano metodę podprogową tzn. eksponowanie bodźca na tyle krótko, iż świadomie nie da się go nawet zauważyć. Ale mimo to ten bodziec działa.
Uwaga: Reklamy podprogowe są niedopuszczalne na podstawie art. 13 pkt 2 Europejskiej Konwencji o telewizji ponadgranicznej z dnia 5 maja 1989 r. w Strasburgu, ratyfikowanej przez Polskę w lipcu 1990 r.
Przykład rzeczywisty: Wybory parlamentarne w Polsce w 2015 roku. PO zaskarża spot wyborczy PiSu, zarzucając stosowanie podprogowego torowania: http://300polityka.pl/news/2015/09/04/3-zarzuty-po-do-pis-stosowanie-przekazu-podprogowego-w-spocie-zagraniczne-zdjecia-i-rosyjskie-napisy/. Cytuję uzasadnienie protestu PO: To działanie, które w wielu krajach jest po prostu zabronione, z wielu powodów. To rzeczy, które mają bardzo negatywny wpływ, na odbiorcę przede wszystkim. Stosuje się te metody legalnie czy też nie, po to, aby wpłynąć podświadomie na to, co myśli, czuje i ew. co zrobi odbiorca. Każde z tych zdjęć ma czas 0,04 sekundy? (wytłuszczenie moje: KS). PiS nie zaprzeczał temu, że takie elementy w jego spocie były (rozumiem, że nagrania się zachowały), ale twierdził, że zabranianie takiego sposobu wpływania na wyborców jest ponownym wprowadzaniem cenzury. Nie dowiemy się zapewne nigdy, jak bardzo ten podprogowy przekaz wpłynął na wynik wyborów. Ale na pewno nie należy go pomijać (czemu dała wyraz PO swoim protestem).
Ale co mnie to obchodzi?
Sądzę, że powinno, bo efekt torowania można wykorzystywać pozytywnie. Można samemu wpłynąć na swój mózg, aby skuteczniej zdać egzamin, aby ustrzec się uprzedzeń itp. Nie wierzysz? Podam Ci dwa przykłady, które znalazłem w książce Malcolma Gladwella Błysk. Potęga przeczucia. Generalnie, w Błysku Gladwell zajmuje się naukowym spojrzeniem na przeczucie, a do pojęcia torowania doprowadzają go wnioski z badań nad sytuacjami, gdy przeczucie zawiodło. I oczywiście Gladwell postanowił się bliżej temu zjawisku przyjrzeć, tzn. dotarł do naukowców, którzy się tematem torowania zajmują.
Torowanie. Eksperyment I.
Studentów podzielono na grupy losowo. Jedna grupa była torowana poprzez umieszczenie w teście (niezwiązanym z tematem torowania) wyrazów: agresywnie, śmiały, nieuprzejmy, niepokoić, zakłócać, przeszkadzać, naruszać, a druga torowana wyrazami: szacunek, taktowny, cenić, cierpliwie, ustępować, miły, uprzejmy.
Po zakończeniu testu studenci mieli przejść korytarzem do osoby odpowiedzialnej za eksperyment i poprosić o następne zadanie. Ale eksperyment zaprojektowano tak, że ilekroć student pojawiał się przed drzwiami, organizator był zajęty rozmową z kimś innym, kto stał na progu, blokując wejście do gabinetu.
Wyniki: studenci torowani do nieuprzejmości wtrącali się do rozmowy przeciętnie po około 5 minutach. A studenci torowani do uprzejmości? 82% z nich w ogóle nie przerwało organizatorowi (czekając cierpliwie 10 minut). Ciekawe jak wyglądałyby wyniki, gdyby organizator przewidział dłuższą rozmowę w progu?
Torowanie. Eksperyment II.
Znowu podzielono studentów na dwie grupy. Każdy student odpowiadał na 42 trudne pytania zaczerpnięte z gry Trivial Pursuit. Jedną grupę studentów poproszono, aby przed testem przez pięć minut zastanawiali się nad obowiązkami i prawami profesora uniwersytetu (notując swoje wnioski). Drugą grupę poproszono, aby myśleli (też przez 5 minut) o pseudokibicach piłkarskich.
Wyniki: studenci z grupy profesorskiej osiągnęli średnio 55,6% prawidłowych odpowiedzi. Ale z grupy piłkarskiej 42,6%. Różnica ogromna: często decydująca o tym, czy zdasz egzamin, czy nie.
Jak wykorzystać torowanie dla siebie?
Wykorzystuj torowanie (świadome), aby przygotować swój mózg do ważnych dla Ciebie wydarzeń. Np. masz problem w jakiejś relacji, ale musisz się z daną osobą spotkać? Przygotuj swój mózg poprzez torowanie do uprzejmości, cierpliwości, taktu, spokoju itp.
Masz przed sobą ważny egzamin? Przygotuj swój mózg, wlewając w niego spokój, wiarę w siebie. Szczegółowo procedurę przygotowania emocji do egzaminu opisałem w tekście: Emocje, cz. 2. Poniżej tylko sygnalizuję kolejne etapy.
Stan wyjściowy to stan zdenerwowania, tremy, spięcia, strachu przed porażką itd.
- Uspokojenie emocji: praca ciałem
- Stabilizacja emocji: miejsce bezpieczne
- Wiara w siebie: największy sukces
- Synchronizacja półkul mózgowych: wizualizacja
Chcesz wiedzieć więcej?
Np. przeczytaj książkę Malcolma Gladwella Błysk. Potęga przeczucia. Znajdziesz tam więcej ciekawostek.
